ඔබගේ ආහාර රුචිය හොඳටම අඩුයිද ?

 

ඔබට ආහාර රුචිය අඩුද? සමහර වෙලාවට අපිට කෑම කන්න හිතෙන්නේ නැති වෙන්න පුළුවන්. නමුත් ප්‍රමාණවත් පෝෂණයක් ලබාගැනීම අපේ ශරීරයේ නිරෝගී ක්‍රියාකාරීත්වයට අත්‍යවශ්‍යයි. ආහාර රුචිය ස්වභාවිකව වැඩි කරගන්න පෝෂණවේදියෙක් ලෙස මම අද ඔබට උපදෙස් කිහිපයක් ගෙන එනවා.

ආහාර රුචිය අඩු වීමට හේතු (Reasons for Low Appetite):

ආතතිය, අසනීප තත්ත්වයන්, ඇතැම් ඖෂධ, හෝ ඇතැම් විට ජීවන රටාවේ වෙනස්කම් ආහාර රුචිය අඩුවීමට හේතු වෙන්න පුළුවන්. දිගු කාලීනව ආහාර රුචිය අඩු නම්, වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගැනීම වැදගත්.

ආහාර රුචිය වැඩි කරගන්න උපදෙස් (Tips to Increase Appetite):

1. කුඩා ආහාර වේල් නිතර ගන්න (Eat Smaller, More Frequent Meals):
   එකවර විශාල ආහාර වේලක් ගැනීම අපහසු නම්, දවස පුරා කුඩා ප්‍රමාණවලින් නිතර ආහාර ගන්න. උදේ, දවල්, රෑ ප්‍රධාන ආහාර වේල් තුනට අමතරව, කෙටි ආහාර වේල් 2-3ක් එකතු කරගන්න. මෙය ආහාර ජීර්ණයටත් පහසුයි.
   
   

2. පෝෂ්‍යදායී දියර වර්ග (Nutrient-Dense Liquids):
   අඩු කැලරි සහිත පාන වර්ග වෙනුවට, පෝෂ්‍යදායී ස්මූති, කිරි, හෝ එළවළු සුප් වැනි දේවල් පානය කරන්න. මේවා ඉක්මනින් ශක්තිය සහ පෝෂණය ලබා දෙනවා. උදා: කෙසෙල්, යෝගට්, රටකජු බටර්, සහ කිරි එකතු කරගත් ස්මූතියක්.
   
   

3. ආහාර වේල් ආකර්ශනීය කරන්න (Make Meals Appealing):
   වර්ණවත් එළවළු, රසවත් සෝස් වර්ග හෝ ඔබ කැමති කුළුබඩු ස්වල්පයක් එකතු කරමින් ආහාර වේල් වඩාත් රසවත් හා ආකර්ශනීය කරන්න. සුවඳවත් ආහාර රුචිය ඇති කිරීමට උපකාරී වේ.
   
   

4. සෞඛ්‍ය සම්පන්න මේද ඇතුළත් කරන්න (Include Healthy Fats):
   ඔලිව් තෙල්, අලිගැටපේර, ඇට වර්ග සහ බීජ වැනි සෞඛ්‍ය සම්පන්න මේද වර්ග ඔබේ ආහාර වේලට එකතු කරන්න. මේවා කැලරි ඝනත්වයෙන් වැඩි වන අතර අඩු පරිමාවකින් වැඩි ශක්තියක් ලබා දෙයි.
   
   

5. ව්‍යායාම කරන්න (Engage in Physical Activity):
   සැහැල්ලු ව්‍යායාම හෝ ඇවිදීම වැනි ක්‍රියාකාරකම් මගින් ශරීරයේ පරිවෘත්තීය ක්‍රියාවලිය වැඩි දියුණු වන අතර ආහාර රුචිය ස්වභාවිකව උත්තේජනය කරයි.
   
   

6. කාලසටහනකට අනුව ආහාර ගන්න (Eat on a Schedule):
   ඔබට බඩගින්න නොදැනුණත්, නිශ්චිත වේලාවට ආහාර ගැනීමට පුරුදු වන්න. මෙය ඔබේ ශරීරය පුරුදු කිරීමට උපකාරී වේ.
   

ඔබට දීර්ඝ කාලීනව ආහාර රුචිය අඩුවීමේ ගැටලුවක් ඇත්නම්, එය සැඟවුණු සෞඛ්‍ය ගැටලුවක ලක්ෂණයක් විය හැකියි. එවැනි අවස්ථාවක, නිසි රෝග විනිශ්චය සහ ප්‍රතිකාර සඳහා වෛද්‍යවරයෙකු හෝ සුදුසුකම් ලත් පෝෂණවේදියෙකු හමුවීම අත්‍යවශ්‍යයි.

ගර්භනී සමයේ ඇති වන දියවැඩියාව ගැන දැනුවත් ද?

 

ඔබේත් බබගේත් නිරෝගීකම වෙනුවෙන්! 

ගර්භනී සමය කියන්නේ කාන්තාවකගේ ජීවිතයේ ඉතාම සුන්දර වගේම ඉතාම සංවේදී කාල පරිච්ඡේදයක්. මේ කාලය තුළ අම්මගේ සහ බබගේ සෞඛ්‍යය ගැන විශේෂයෙන්ම සැලකිලිමත් වෙන්න ඕනේ. ගර්භනී සමයේදී ඇතිවිය හැකි සංකූලතාවන් අතරින් ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාව (Gestational Diabetes Mellitus - GDM) කියන්නේ ගොඩක් වැදගත් විදිහට අවධානය යොමු කළ යුතු තත්ත්වයක්. 

ඔබ මේ ගැන දැනුවත්ද? ඔබේ වටිනා ජීවිතයත්, බිළිඳාගේ අනාගතයත් වෙනුවෙන් ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාව ගැන නිවැරදිව දැනගැනීම අද ඉතාම වැදගත්. අද අපි මේ තත්ත්වය, එහි අවදානම් සහ කළමනාකරණය ගැන කතා කරමු. 

ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාව (GDM) කියන්නේ මොකක්ද? 

ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාව කියන්නේ, ගර්භනී අවස්ථාවේදී ප්‍රථම වරට හඳුනාගන්නා හෝ ඇතිවන, රුධිරයේ සීනි මට්ටම ඉහළ යාමේ තත්ත්වයයි. සාමාන්‍යයෙන් මෙය දරු ප්‍රසූතියෙන් පසුව අතුරුදහන් වෙනවා.

ගර්භනී සමයේදී, වැදෑමහ (Placenta) මගින් නිපදවන හෝමෝන නිසා ශරීරයේ ඉන්සියුලින් වලට ප්‍රතිරෝධයක් (Insulin Resistance) ඇති වෙන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ ශරීරයේ ඉන්සියුලින් තිබුණත්, ඒකෙන් සීනි පාලනය කරන්න බැරි වෙනවා. මේ නිසා සමහරුන්ට රුධිරයේ සීනි මට්ටම ඉහළ යනවා.

ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාව ඇතිවීමේ අවදානම් සාධක මොනවාද? 

හැම ගර්භනී මවකටම GDM ඇතිවීමේ අවදානමක් තිබුණත්, සමහර අයට මේ අවදානම වැඩියි:

• පවුල් ඉතිහාසය: ඔබේ පවුලේ දියවැඩියාව ඇති අය සිටී නම්.
• තරබාරුකම: ගර්භනී වීමට පෙර අධික බරින් සිටීම.
• පෙර ගර්භනී අවස්ථාවන්: කලින් ගර්භනී අවස්ථාවකදී GDM තිබීම.
• පෙර විශාල දරුවෙකු ප්‍රසූත කිරීම: කිලෝග්‍රෑම් 4 (රාත්තල් 9) ට වඩා වැඩි බරකින් යුත් දරුවෙකු කලින් ප්‍රසූත කර තිබීම.
• වයස: වයස අවුරුදු 25ට වඩා වැඩි කාන්තාවන්.
• Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): PCOS තත්ත්වය ඇති කාන්තාවන්.
• ජනවාර්ගික පසුබිම: සමහර ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වලට වැඩි අවදානමක් තිබිය හැකියි.

ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාවේ රෝග ලක්ෂණ මොනවාද? 

බොහෝ විට GDM වලට පැහැදිලි රෝග ලක්ෂණ නොතිබිය හැකියි. ඒ නිසා නිතිපතා පරීක්ෂණ මගින් එය හඳුනාගැනීම වැදගත්. කෙසේ වෙතත්, සමහර විට පහත රෝග ලක්ෂණ ඇති විය හැකියි:

• අධික පිපාසය.
• නිතර මුත්‍රා පිටවීම.
• නිරන්තරයෙන්ම බඩගිනි දැනීම.
• හේතුවක් නොමැතිව බර අඩුවීම. (කලාතුරකින්)
• ක්ලාන්ත ගතිය හෝ තෙහෙට්ටුව.

GDM නිසා ඇතිවිය හැකි සංකූලතා මොනවාද? 

නියමිත වේලාවට හඳුනාගෙන පාලනය නොකළහොත්, GDM මවටත්, බිළිඳාටත් විවිධ සංකූලතා ඇති කළ හැකියි:

මවට ඇතිවිය හැකි සංකූලතා:

• දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව: දරු ප්‍රසූතියෙන් පසුව GDM අතුරුදහන් වුවත්, පසුකාලීනව දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි වේ.
• අධි රුධිර පීඩනය (Preeclampsia): ගර්භනී සමයේ අධි රුධිර පීඩනය හා සම්බන්ධ සංකූලතා ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි වේ.
• සිසේරියන් සැත්කම්: දරුවාගේ විශාලත්වය නිසා සිසේරියන් සැත්කමක් අවශ්‍ය වීමේ අවදානම වැඩි වේ.
• උපත් ආබාධ: දුර්ලභ වුවත්, සමහර අවස්ථාවලදී උපත් ආබාධ ඇතිවිය හැක.

බිළිඳාට ඇතිවිය හැකි සංකූලතා:

• අධික බර (Macrosomia): දරුවාගේ බර සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි වීම. මෙය දරු ප්‍රසූතියේදී සංකූලතා ඇති කළ හැකියි.
• රුධිරයේ සීනි මට්ටම අඩුවීම (Hypoglycemia): උපතින් පසු දරුවාගේ රුධිරයේ සීනි මට්ටම තාවකාලිකව අඩු විය හැකියි.
• ශ්වසන අපහසුතා (Respiratory Distress Syndrome): දරුවාගේ පෙනහළු වර්ධනය ප්‍රමාද විය හැකියි.
• පසුව දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව: දරුවාට පසුකාලීනව දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව සහ තරබාරුකම ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි වේ.

ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාව කළමනාකරණය කරගන්නේ කොහොමද? 

GDM හඳුනාගත්තාම බය වෙන්න දෙයක් නැහැ! නිවැරදි කළමනාකරණයෙන් මවටත්, බිළිඳාටත් නිරෝගී ජීවිතයක් ලබා දෙන්න පුළුවන්.

• නිරන්තර වෛද්‍ය පරීක්ෂණ: වෛද්‍යවරයාගේ උපදෙස් අනුව නිතිපතා රුධිර පරීක්ෂණ සිදු කරන්න.
• ආහාර පාලනය (Diet Management):
  • සීනි සහ සීනි අධික ආහාර ගැනීම සීමා කරන්න.
  • සංකීර්ණ කාබෝහයිඩ්‍රේට් (සම්පූර්ණ ධාන්‍ය, පලතුරු, එළවළු) වැඩිපුර ගන්න.
  • ප්‍රෝටීන් සහ තන්තු බහුල ආහාර වේලකට යොමු වන්න.
  • ආහාර වේල් කුඩා ප්‍රමාණවලින් නිතර ගන්න. (වේල් 3ක් වෙනුවට වේල් 5-6ක් කුඩාවට)
  • පෝෂණවේදියෙකුගෙන් උපදෙස් ලබාගැනීම ඉතා වැදගත්.
• නිතිපතා ව්‍යායාම (Regular Exercise): වෛද්‍ය උපදෙස් මත දිනපතා සැහැල්ලු ව්‍යායාම වල (ඇවිදීම, පිහිනීම, යෝගා) නිරත වන්න.
• රුධිර සීනි මට්ටම නිරීක්ෂණය: වෛද්‍යවරයාගේ උපදෙස් අනුව නිවසේදී රුධිර සීනි මට්ටම පරීක්ෂා කරන්න.
• ඖෂධ (Medication): සමහර අවස්ථාවලදී ආහාර හා ව්‍යායාම වලින් සීනි මට්ටම පාලනය කරගත නොහැකි නම්, ඉන්සියුලින් එන්නත් හෝ වෙනත් ඖෂධ අවශ්‍ය විය හැකියි.

මතක තියාගන්න! 

ගර්භනී සමයේ දියවැඩියාව කියන්නේ කළමනාකරණය කළ හැකි තත්ත්වයක්. නිවැරදි දැනුවත්භාවය, නිරන්තර වෛද්‍ය උපදෙස් සහ ජීවන රටාවේ වෙනස්කම් මගින් ඔබටත්, ඔබේ බිළිඳාටත් නිරෝගී අනාගතයක් ලබා දෙන්න පුළුවන්.