කොස් ඇට කියන්නේ අපේ රටේ ආහාර වේලට ඉතාම සමීප, පෝෂ්යදායී ආහාරයක්. බැදලා, තම්බලා, ව්යාංජනයක් විදිහට කොස් ඇට කන්න අපි හැමෝම කැමතියි. හැබැයි, "කොස් ඇට කෑවම කැස්ස වැඩිවෙනවා" කියන මතයත් සමාජයේ තදින්ම තියෙනවා. ඇත්තටම මේක ඇත්තක්ද? නැත්නම් මේක හුදෙක් ජනප්රවාදයක් විතරක්ද? අපි මේ ගැන විමසා බලමු.
"කොස් ඇට කෑවම කැස්ස වැඩිවෙනවා" කියන මතය සහ එහි පසුබිම
මේ මතය ගොඩක් දෙනෙක් අතර තියෙන්නේ ප්රධාන හේතු කිහිපයක් නිසා වෙන්න පුළුවන්:
සෙම් ගතිය (Phlegm/Mucus): සමහර අය විශ්වාස කරන්නේ කොස් ඇට වල "සෙම් ගතියක්" තියෙන නිසා කැස්ස සහ සෙම වැඩි කරනවා කියලා. අපේ සාම්ප්රදායික වෛද්ය විද්යාවේ (ආයුර්වේදයේ) ඇතැම් ආහාර "සෙම්" වැඩි කරන ආහාර ලෙස වර්ග කර තිබෙනවා.
වියළි බව සහ උගුරේ අපහසුතා: සමහර විට කොස් ඇට වැඩිපුර ආහාරයට ගැනීමෙන් උගුරේ වියළි බවක් හෝ සුළු අපහසුතාවක් ඇති වෙන්න පුළුවන්. විශේෂයෙන්ම නිසි ලෙස නොපිසූ විට හෝ අධික ප්රමාණයක් එකවර ආහාරයට ගත් විට මේ තත්ත්වය ඇතිවිය හැකියි. මෙය කැස්සක් ඇතිවෙන්නට හේතුවක් ලෙස වරදවා වටහා ගන්න පුළුවන්.
අසාත්මිකතා (Allergies): ඉතා කලාතුරකින් වුවත්, සමහර අයට කොස් හෝ කොස් ඇට වලට අසාත්මිකතා තිබිය හැකියි. එවැනි අවස්ථාවලදී කැස්ස, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා හෝ සමේ රතු වීම් වැනි ලක්ෂණ ඇති විය හැකියි.
විද්යාත්මකව ඔප්පු වී ඇත්තේ කුමක්ද?
කොස් ඇට කෙලින්ම කැස්ස වැඩි කරන බවට විද්යාත්මකව තහවුරු වූ සාක්ෂි ඉතාමත් අවමය. නවීන වෛද්ය විද්යාවේ හෝ පෝෂණ විද්යාවේ දත්ත අනුව කොස් ඇට "කැස්ස වැඩි කරන" ආහාරයක් ලෙස වර්ග කර නැහැ.
ඇත්තටම, කොස් ඇට වල අඩංගු වන්නේ:
කාබෝහයිඩ්රේට් (Carbohydrates): ශක්තිය ලබා දෙනවා.
ප්රෝටීන් (Protein): ශාක පදනම් වූ හොඳ ප්රෝටීන් ප්රභවයක්.
තන්තු (Fiber): ආහාර ජීර්ණයට හිතකරයි.
විටමින් සහ ඛනිජ ලවණ: B විටමින්, පොටෑසියම්, මැග්නීසියම්, යකඩ වැනි පෝෂක අඩංගුයි.
මෙම පෝෂ්ය පදාර්ථ වලින් කිසිවක් සෘජුවම කැස්ස වැඩි කිරීමට හේතු වන බවට තොරතුරු නැහැ.
කොස් ඇට සහ කැස්ස සම්බන්ධයෙන් මතක තබා ගත යුතු දේ
ප්රමාණය: ඕනෑම ආහාරයක් අධික ලෙස ගැනීමෙන් අපහසුතා ඇතිවිය හැකියි. කොස් ඇට විශාල ප්රමාණයක් එකවර ආහාරයට ගැනීමෙන්, විශේෂයෙන්ම ජීර්ණයට අපහසු අයට, බඩ පිපීම හෝ සුළු අපහසුතා ඇතිවිය හැකියි.
සම්පූර්ණයෙන් පිසීම: කොස් ඇට හොඳින් තම්බා හෝ පිසීම ඉතා වැදගත්. අඩුවෙන් පිසූ විට ජීර්ණයට අපහසු වී අපහසුතා ඇති විය හැකියි.
අසාත්මිකතා: ඔබට කොස් හෝ වෙනත් ආහාර වලට අසාත්මිකතා තිබේ නම්, කොස් ඇට කෑමෙන් පසුව කැස්සක් හෝ වෙනත් රෝග ලක්ෂණයක් ඇති වුවහොත්, එය අසාත්මිකතාවක් විය හැකියි. එවිට වෛද්ය උපදෙස් ලබාගැනීම වැදගත්.
වෙනත් හේතු: කැස්ස ඇතිවීමට ප්රධාන හේතු වන්නේ සෙම්ප්රතිශ්යාව, උණ, ආසාදන (වෛරස් හෝ බැක්ටීරියා), ආසාත්මිකතා, ඇදුම, දුම්පානය හෝ වෙනත් සෞඛ්ය තත්ත්වයන්. මේවාට නිසි ප්රතිකාර ලබාගැනීමයි වැදගත්. කොස් ඇට ආහාරයට ගැනීම නිසාම කැස්සක් ඇතිවනවාට වඩා වෙනත් හේතුවක් තිබිය හැකියි.